Historia Hufca PruszkĂłw — lata 1911 – 1937

1911 | 1915 | 1917 | 1918 | 1919 | 1920 | 1921 | 1922 | 1923 |
1924 | 1927 | 1928 | 1930 | 1931 | 1933 | 1934 | 1935 | 1937 |

Początki harcerstwa w Pruszkowie (1915–1921) oraz wydarzenia z lat miedzywojennych (1921–1939) opisał na łamach Przeglądu Pruszkowskiego dh Tadeusz Jaros, wybitny działacz ruchu harcerskiego w Pruszkowie, weteran września ’39 roku, zasłuĹźony członek konspiracji i niestrudzony straĹźnik pamięci o tragicznej przeszłości Polski.
Szczęśliwie, jego artykuły zostały zdigitalizowane i opracowane do udostępnienia w Internecie przez Muzeum Historii Polski w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego, powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego i kulturalnego. Publikacje dh Jarosa udostepnione są do wykorzystania w ramach dozwolonego użytku, dlatego zamieszczamy je również tutaj.

Tadeusz Jaros „Początki harcerstwa w Pruszkowie i jego pierwsi organizatorzy (1915–1921)”, Przegląd Pruszkowski nr 3, 53-70, 1984
Tadeusz Jaros „Harcerstwo pruszkowskie w latach międzywojennych (1921–1939)”, Przegląd Pruszkowski nr 3, 53-70, 1984

Dostępna jest takĹźe książka Stanisława Rumianka „„Harcerstwo w Brwinowie 1918–1944” z 2009 r. Z jej treścią moĹźna zapoznać się na stronie Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej, jednak czytanie moĹźe być utrudnione (pliki w formacie *.djvu wymagają uĹźycia odpowiedniego programu lub „wtyczki” do przeglądarki)

Z lat 1919–1939 zachowało się całkiem sporo harcerskich zdjęć. Znajdują się one m.in. w zbiorach Muzeum Dulag 121 i są udostępniane w ramach projektu Pruskoviana obejmującego róşnego typu archiwalia dotyczące historii lokalnej. Fotografie zostały zebrane przez Stefana Woydę, pochodzą ze zbiorĂłw Książnicy Pruszkowskiej.

Pruskoviana – Pruszkowscy harcerze 1919–1939
Pruskoviana – Harcerze – wycieczki, obozy, rajdy… 1919–1939
Pruskoviana – Harcerski obĂłz wartowniczy 1920 (fotografie ze zbiorĂłw Polony)

Fotografia przedstawiająca pruszkowskich harcerzy. (Dulag 121 | Pruskoviana)

1911

  pracę patriotyczno-wychowawczą rozpoczęła tajna druĹźyna skautowa im. Bartosza Głowackiego (w 1915 dokonano aresztowań członkĂłw druĹźyny, pod zarzutem przygotowania zbrojnego powstania)

  ruch skautowy na terenie Pruszkowa ma bardzo duĹźy wpływ na utworzenie tajnych druĹźyn skautowych w Warszawie

1915

  w bursie dla chłopcĂłw powstała męska druĹźyna harcerska im. T. Zana; jej druĹźynowym i organizatorem był Mieczysław Pieniążek

1917

  powstała Męska DruĹźyna Bursowa im. Tadeusza Kościuszki

1918

 Â w listopadzie zawiązano Pogotowie MłodzieĹźy, ktĂłrego celem była pomoc w utrzymaniu ładu i porządku bezpieczeństwa publicznego w Ăłwczesnej Polsce; do słuĹźby przystąpili harcerze druĹźyn: im. T. Zana, im. T. Kościuszki i im. H. Dąbrowskiego; głównymi organizatorami byli: Mieczysław Pieniążek, Bronisław Chajęcki, Zygmunt Wojtulowicz i Władysław Grabowski

1919

  w lipcu Stanisław Ciszewski załoĹźył I Pruszkowską DruĹźynę Harcerską im. R. Traugutta; w okresie powakacyjnym funkcję druĹźynowego pełnił Kazimierz Pawłowski

  na przełomie lat 1919 i 1920 powstało w Pruszkowie wiele nowych burs i schronisk, ktĂłre poszerzały działalność opiekuńczą, przyczyniając się do rozwoju harcerstwa; organizacją Ĺźycia harcerskiego w druĹźynach bursowych zajął się Oskar Ĺťawrocki

1920

  Oskar Ĺťawrocki zorganizował i został dowĂłdcą pruszkowskiego ochotniczego plutonu harcerskiego, liczącego 24 osoby

1921

  7 lutego powstał Hufiec PruszkĂłw, ktĂłry obejmował PruszkĂłw-ĹťbikĂłw, MilanĂłwek, Włochy i Utratę; Komendantem Hufca mianowano hm. Oskara Ĺťawrockiego. W skład Hufca weszły:
    I Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. R. Traugutta,
    II Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. T. Kościuszki,
    III Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. T. Zana,
    V Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego,
    I Utracka DruĹźyna im. S. Czarnieckiego,
    I Limanowska DruĹźyna Harcerska im. B. Głowackiego,
    I OĹźarowska DruĹźyna Harcerskiego im Ks. Jóşefa Poniatowskiego,
    Oddział BrwinĂłw im. T. Kościuszki,
Hufiec liczył 280 harcerzy

  20 marca gen. J. Haller wręczył 17-tu pruszkowskim harcerzom odznakę Ochotniczego Korpusu Ochrony Państwa

  druĹźynowym III Pruszkowskiej DruĹźyny Harcerskiej im. T. Zana i Z-cą Komendanta Hufca zostaje Aleksander Kamiński

1922

  powstała IV Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. S. Batorego

  po raz pierwszy zorganizowano Harcerską Akcję Letnią (w Pieninach,
na Wileńszczyźnie, w  Poznańskim i koło Łomży)

1923

  wystąpiły kłopoty kadrowe w I PDH; nowym druĹźynowym został Jerzy Anczykowski; zmieniono patrona druĹźyny, na ktĂłrego wybrano Stefana Czarnieckiego; w druĹźynie powstała kilkuosobowa orkiestra dęta – jej chluba; była to pierwsza harcerska orkiestra w Polsce

1924

  dalszy rozwĂłj harcerstwa męskiego w Pruszkowie; w samym Pruszkowie działa sześć druĹźyn:
    I Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. S. Czarnieckiego,
    II Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. T. Kościuszki,
    III Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. T. Zana,
    IV Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. H. Dąbrowskiego,
    V Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego,
    VI Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. S. Batorego

1925

  na łamach miesięcznik ?Echo Pruszkowskie? A. Kamiński podał, Ĺźe Hufiec liczy 150 harcerzy

  powstała VIII Pruszkowska DruĹźyna Harcerska im. Nieznanego Ĺťołnierza

  Komendantem Hufca został hm. Aleksander Kamiński

1927

  rok 1927 minął pod hasłem sportu; w szkołach Zana i Bursach Pruszkowskich organizowano liczne zawody sportowe, podczas ktĂłrych rywalizowali między sobą harcerze z całego Hufca

  Komendantem Hufca został phm. Jerzy Anczykowski

1928

  nastąpiła likwidacja zakładĂłw wychowawczych, co spowodowało zmniejszenie ilośći druĹźyn z dziewięciu do dwĂłch (I i VIII), a liczby harcerzy z około 300 do 70; czyniono w tym roku przygotowania do II Zlotu Narodowego

1930

  z nakazu Komendy Chorągwi, Komenda Hufca PruszkĂłw zmieniła numery swoich druĹźyn;  1 PDH na 14 MDH im. Stefana Czarnieckiego a VIII PDH na 80 Mazowiecką DruĹźynę Harcerską im. Ks. JĂłzefa Poniatowskiego

1931

  powstała 22 MDH im. S. Czarnieckiego

1933

  z inicjatywy 14 MDH powstała 139 MDH im. Zawiszy Czarnego

  14 MDH zorganizowała obĂłz w Filipowie

  powstała 71 MDH im. Tadeusza Kościuszki

1934

  obĂłz 14 MDH w Murzasichlu; harcerze współuczestniczyli tam wraz ze strażą poĹźarną w akcji przeciwpowodziowej; na ognisku harcerskim kończącym obĂłz, wĂłjt Murzasichla nałoĹźył na czapkę druĹźynowego muszelki – tak narodziła się w tej druĹźynie tradycja noszenia muszelek na otoku rogatywki

  22 MDH, 71 MDH i 139 MDH zorganizowały wspĂłlny obĂłz koło Filipowa na pojezierzu Suwalskim

1935

  zlot w Spale; uczestniczyło w nim 70 harcerzy z Pruszkowa, z trzech druĹźyn : 14 MDH, 71 MDH i 80 MDH

1937

  zewnętrzna działalność druĹźyn nie była tak widoczna jak  w poprzednich latach, ale druĹźyny nadal prężnie działały